UKŁAD POKARMOWY

Budowa układu pokarmowego:

Spośród wszystkich zwierząt gospodarskich (przeżuwaczy), przewód pokarmowy u koni jest najkrótszy. średnia jego długość wynosi około 12 krotnej długości jego ciała tj. 22-40 m. z czego:
• przełyk 1,2-1,5 m
• jelito cienkie 19-30 m
• okrężnica 6,2-8 m
• jelita ślepe 0,8-1,3 m i pojemności 30-35 l
• żołądek jest jednokomorowy w kształcie worka, stosunkowo wąski ze skośnie umieszczonym wpustem i z silnie rozwiniętym zwieraczem nie pozwalającym na cofanie się treści pokarmowych do przełyku. Koń nie może zwracać pokarmu. Pojemność żołądka jest nie duża i wynosi 6-15 l u koni lżejszych.
 

Procesy trawienia
Proces trawienia zaczyna się w pysku. Wydzielanie śliny u konia występuje tylko podczas przyjmowania pokarmu z gruczołów przyuszniczych. Pokarmy twarde i suche powoduję znacznie silniejsze wydzielanie śliny.
 

Żucie 25 g siana powoduje wydzielenie się 129,5ml śliny
otręby pszenne 75,6 ml śliny
owies tylko 53,5 ml śliny
 

Ślina zawiera 99% wody i 1% suchej masy, w tym:
• 0,6% składników organicznych (białek)
• 0,4 % składników nieorganicznych
Jej odczyn jest słabo zasadowy - ok. 7,5 pH
 

Zawartość enzymów w ślinie jest bardzo mała, ale podczas długiego przebywania kęsa w jamie ustnej może zacząć się trawienie węglowodanów.
Koń wydziela ok. 40 l śliny, której zadaniem jest:
• zwilżanie pokarmu i przygotowanie do połknięcia
• utrzymywanie zasadowego odczynu w przełykowej części żołądka

Trawienie w żołądku u konia odbywa się w ten sposób, że część przedsionka spełnia rolę magazynu pokarmu gdzie zachodzą główne procesy mechaniczne np. dalsze zwilżanie, zmiękczanie i pęcznienie pokarmu. Wstępne trawienie chemiczne odbywa się w gruczołowej części przy udziale flory bakteryjnej.
Mimo szybkiego przesuwania się treści pokarmowej, zaburzenie w trawieniu żołądkowym np. pęcznienie pokarmu, fermentacja bakteryjna i produkcja gazów są bardzo niebezpieczne. Powodują trudności w oddychaniu, zaburzenia czynności serca, mogą doprowadzić do pęknięcia żołądka z uwagi na niemożliwość wymiotowania.
Żołądek wydziela ciągle sok żołądkowy ok. 30 l/dz o 1,0-1,5 pH
Nawet wypicie jednorazowo ok. 15l wody nie powoduje rozcieńczenia treści żołądka natomiast jest prawie do razu przesuwana do dwunastnicy.
Przy regularnym i prawidłowym żywieniu, gdy żołądek nigdy nie jest próżny, następuje odruchowo-warunkowe wydzielanie soku. Intensywność wydzielania soku żołądkowego uzależnione jest od rodzaju paszy. I tak :
• najsłabiej wydziela się przy spożywaniu siana
• średnio owsa
• najsilniej otrąb
Z żołądka pokarm przesuwany jest do jelit w różnym czasie. Jest to uzależnione od rodzaju pokarmu i tak np.: owies 7-9 min od rozpoczęcia jedzenia, a całkowicie opuszcza żołądek 4-4,5 godz.
Przeciętne trawienie pokarmu w żołądku trwa 6-12 godz. Intensywnie trawione jest tu białko i węglowodany.
 

Trawienie w jelicie cienkim przebiega szybko. Zaburzenia w jego przebiegu doprowadzają często do silnych bólów brzucha, objawiających się kolką. Powoduje ją między innymi zbyt łapczywe jedzenie, niedostateczne przeżuwane, naśliniony i zakwaszony pokarm który przedostaje się do jelit i powoduje ich mechaniczne podrażnienie. Efektem są silne skurcze objawiając się silnym bólem.
Z jelita cienkiego treść pokarmowa wędruje do jelita ślepego, okrężnicy, prostnicy.
Te trzy odcinki jelita to jelito grube. Ten odcinek układu trawiennego na większe znaczenie niż u innych zwierząt gospodarskich. Treść pokarmowa przebywa tu ok. 72 godz.
 

Jelito ślepe jest dwukrotnie większe od żołądka. Słabe ruchy robaczkowe często powodują zaleganie treści pokarmowej. Tu następuje główny rozkład błonnika z udziałem bakterii i pierwotniaków, które odgrywają dużą rolę w przemianie białek roślinnych na zwierzęce. Pokarm przebywa tu ok. 24 godz. 65% białek wchłaniane jest w jelicie ślepym. Dlatego znaczenie trawienia na tym odcinku jest bardzo duże i przypisuje mu się rolę drugiego żołądka.

W okrężnicy zachodzą podobne zmiany lecz znacznie wolniej. Treść pokarmowa przebywa tu ok. 48 godz. Ustają procesy trawienne. Treść przyjmuje zapach i wygląd kału. Wydalana jest średnio 12 razy w ciągu doby. Przy karmieniu konia sianem dobowe wydalanie kału to 17 kg, a przy zastąpieniu części siana owsem do 10 kg.
 

Całkowity czas trwania w przewodzie pokarmowym zależy od rodzaju pokarmu. Przeciętnie pierwsze porcje niestrawionego pokarmu wydalane są od 1-1,5 doby, większość po 2 dobach, resztki około 4 i 5 dni po karmieniu.
Około połowa włókna nie zostaje strawiona i jest wydalana z kałem. Z tego względu pasze słomiaste nie mogą zaspokoić potrzeb pokarmowych konia. świetnie natomiast pokrywają zapotrzebowanie na błonnik.